They say truth is the first casualty of war. Truth is just a matter of perspective
Captain John Price, Special Air Service
O λοχαγός Price είναι ομολογουμένως ένας εκ των αγαπημένων μου χαρακτήρων βιντεοπαιχνιδιών. Έχω κάνει και πάλι μνεία στα λεγόμενά του σε ένα παλιότερο άρθρο μου για την φωτογράφηση ενός πύργου στην Λισαβόνα. Τι μας λέει λοιπόν ο Βρετανός βετεράνος στην εισαγωγή ενός παιχνιδιού Call of Duty;
Πως η αλήθεια δεν είναι παρά ζήτημα οπτικής.
Για να είμαστε ακριβείς, ολόκληρη η ζωή μας και όχι μονάχα οτιδήποτε ονομάζουμε αλήθεια ή ψέμα, είναι θέμα οπτικής, αποτέλεσμα του «πώς βλέπουμε τα πράγματα». Προς επίρρωση αυτού, αναλογιστείτε την τωρινή πανδημία, ακολουθούμενη από την πρωτόγνωρη για όλους μας καραντίνα. Όλοι συμφωνούμε σε μία περισσότερο ή λιγότερο πεσιμιστική ανάγνωση της πραγματικότητας. Η επιμέρους διαφωνία μας έγκειται στο πώς θα διαχειριστούμε τα νέα δεδομένα της καθημερινότητάς μας. Ακριβώς εδώ υπεισέρχεται η οπτική, αλλιώς διατυπωμένη, η σκοπιά του καθενός από εμάς.
Άλλοι δυσανασχετούν, ελπίζοντας να τελειώσει σύντομα αυτή η κατάσταση απομόνωσης. Άλλοι πάλι, βλέπουν την παραμονή στο σπίτι σαν μία ευκαιρία για διαλογισμό και εκ βαθέων συζήτηση με τον εαυτό τους. Παράλληλα, κάποιοι άλλοι επιθυμούν να μετατρέψουν τον επιπλέον χρόνο εντός των 4 τοίχων σε μία παραγωγική καραντίνα, διαβάζοντας βιβλία, βλέποντας ταινίες, γράφοντας, δημιουργώντας ή μιλώντας με φίλους με τους οποίους είχαν καιρό να τα πουν.
Η προσωπική οπτική στην φωτογραφία
Ωστόσο, στο blog αυτό δεν γράφω φιλοσοφικά δοκίμια. Ο σκοπός αυτού του post είναι πολύ απλός: να καταδείξει μέσα από κάποια προσωπικά, απτά παραδείγματα τον ρόλο που διαδραματίζει αυτό που ονομάζουμε οπτική στην φωτογραφία.
“Photography is also a matter of perspective” που θα έλεγε και ο Price.
Προσωπικά, ως φωτογραφική οπτική, “perspective” αντιλαμβάνομαι το εξής ερώτημα: με πόσους τρόπους μπορώ να φωτογραφίσω το ίδιο πράγμα; Με άλλα λόγια πόσες γωνιές ή τρόποι λήψης υπάρχουν για κάθε κάδρο; Το ποιό θα είναι αυτό το κάδρο είναι ένα άλλο, διακριτό ζήτημα. Κατά την γνώμη μου ανάγεται σε αυτό που ονομάζουμε «φωτογραφικό μάτι» και αποτελεί ένα μεγάλο κεφάλαιο από μόνο του.
Για να μην λέτε πως απλά αραδιάζω θεωρίες, ας δούμε τα πρακτικά παραδείγματα για τα οποία σας μίλησα παραπάνω.
- Ο καταρράκτης
Τι βλέπετε σε αυτήν την φωτογραφία; «Μα, έναν καταρράκτη» θα μου απαντούσατε λογικά. Παρ’ όλα αυτά, θα είχατε μονάχα εν μέρει δίκιο. Στην πραγματικότητα, βλέπετε ένα πάρα πολύ μικρό τμήμα, έναν μικρό βράχο, ενός όχι και τόσο επιπέδου Niagara καταρράκτη στο Άγιο Όρος. Αυτό που έκανα ήταν να απομονώσω με έναν τηλεφακό ένα πολύ συγκεκριμένο τμήμα του που στην οθόνη σας μπορεί να δείχνει τεράστιο και να νομίσετε πως βλέπετε αυτούσιο τον καταρράκτη. Τα φαινόμενα απατούν ή απλά θέμα οπτικής;
- Τα βράχια της Αντίπαρου
Άλλο παράδειγμα, αυτήν την φορά από την κυκλαδίτικη Αντίπαρο. Οι επιλογές της φωτογραφικής οπτικής στο ακόλουθο θέμα είναι δύο: Είτε μία ευρυγώνια λήψη είτε το ζουμάρισμα και η απομόνωση της βάσης ενός συγκεκριμένου βράχου, όπου σκάνε τα κύματα του μανιασμένου Αιγαίου. Το βασικό μας θέμα παραμένει το ίδιο, αλλά εγώ ξεκάθαρα εδώ προτιμώ την οπτική του «δέντρου» και όχι του «δάσους»
- Το Boeing 737
Πάμε και σε ένα τρίτο παράδειγμα. Θα δείτε ένα Boeing 737 σε τελική κάθοδο για προσγείωση στο αεροδρόμιο της Κέρκυρας. Κατά την γνώμη μου, το πιο tight shot δίνει στον θεατή της φωτογραφίας μία μεγαλύτερη αίσθηση δυναμικότητας και αμεσότητας με το θέμα, νομίζει πως το Boeing είναι μπροστά του.
- H κεραία τηλεφωνίας
Δάφνη Καλαβρύτων, Αύγουστος 2019. Ένα βαρετό φωτογραφικό θέμα, ήτοι μία τηλεφωνική κεραία και το διακρινόμενο εκ δεξιών της φεγγάρι. Με λίγη αναζήτηση, βρήκα ανάμεσα σε μία κληματαριά δύο ανοίγματα που με την πειραματική μετακίνηση της κάμερας κατάφερα να ταιριάξω ακριβώς, σαν καλούπια, με αυτά που ήθελα να φωτογραφίσω.
- Γαλήνη
Τελευταίο παράδειγμα. Μία απογευματινή εξόρμηση με τον πατέρα μου και αρκετά κουνούπια στην λιμνοθάλασσα της Τουρλίδας Μεσολλογίου. Μετακίνησα το τρίποδο λίγα βήματα δεξιά και δείτε πως αλλάζει κατευθείαν η αίσθηση που αποπνέει το ίδιο κάδρο.
Άραγε, τι συμπέρασμα εξάγεται από τα παραπάνω παραδείγματα; Για εμένα, πως στην φωτογραφία δεν υπάρχει σωστή και λάθος οπτική.
Το πώς θα κάνετε το κλικ εξαρτάται καθαρά και μόνο, πρώτον, από τι αποτέλεσμα θέλετε να λάβετε και δεύτερον, τι αίσθηση επιθυμείτε να αφήσει στο κοινό που θα δει την φωτογραφία. Θέλετε να βγάλει αμεσότητα, αέρα συμμετρίας, έμφαση στη λεπτομέρεια, δυναμικότητα, μία ιδέα οφθαλμαπάτης; Η απαντήσεις σε αυτά τα δύο ερωτήματα καθορίζουν την οπτική της λήψης μας, μία οπτική λιγότερο ή περισσότερο κοινότυπη, αρεστή ή λιγότερο θελκτική, σίγουρα όμως άξια αναζήτησης προ του κλικ.
Θα μπορούσα να ανεβάσω και πολλές άλλες φωτογραφίες ως παραδείγματα, αλλά ειλικρινά δεν έχει νόημα. Ο καθένας μας ψάχνει και βρίσκει την δική του φωτογραφική οπτική και το μόνο που προσφέρουν παραδείγματα σαν τα παραπάνω είναι η λειτουργία τους ως ερεθίσματα.